Từ đầu những năm 1980, Chính phủ Việt Nam đã đưa chương trình khảo sát khai thác bô-xít trên Tây Nguyên vào chương trình hợp tác đa biên với khối COMECON, tuy nhiên các chuyên gia Liên Xô, khối COMECON đã khuyến nghị Chính phủ không nên khai thác bô-xít trên Tây Nguyên do những nguy cơ gây tác hại sinh thái lâu dài rất nghiêm trọng, không thể khắc phục được đối với dân cư chẳng những tại chỗ mà còn cả dân cư và vùng đồng bằng Nam Trung Bộ.[3]

An ninh quốc phòng

Một trong các quan ngại lớn trong dư luận là sự tham gia của hàng ngàn người Trung Quốc tại địa bàn Tây Nguyên, nơi có vị trí chiến lược to lớn về an ninh, quốc phòng.[48]

Hiệu quả kinh tế

Một số ý kiến cho rằng việc khai thàc bauxite tại Tây Nguyên, không có lợi bằng, nếu dùng cùng đất đó để trồng cây công nghiệp (cây cao su, cây cà phê, trà,...). Theo lời TS. Tô Văn Trường, nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, thì "dự án bô-xít Tây Nguyên vừa lỗ nặng, vừa gây ô nhiễm đến môi trường cả trước mắt và lâu dài". Cũng theo ông Trường thì "Nhà đầu tư TKV, đã được Bộ Tài nguyên & Môi trường "bao cấp" không tính phí tài nguyên môi trường, Bộ GTVT "hỗ trợ" tuyến đường vận chuyển (bằng tiền ngân sách), Bộ Công Thương dự trù "biếu không" nhà máy thủy điện Đồng Nai 5 để phục vụ cho dự án bô-xit...Tất cả các công trình nói trên là tiền ngân sách, thực chất là tiền thuế của dân, cần phải hết sức thận trọng, suy tính sử dụng cho có hiệu quả vì nợ công đã đến mức báo động đỏ." [49]

Theo ước tính của một số chuyên gia, giá bán alumin tại cổng nhà máy khoảng 340 đô la Mỹ/tấn, giá thành sản xuất 1 tấn alumin là 375 USD. Giá xuất khẩu alumin của Vinacomin ở cảng biển ước tính tối đa khoảng 345 USD/tấn. Tính chi phí tiêu thụ (vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt) khoảng 25 USD/tấn và thuế xuất khẩu 20%, mỗi tấn alumin sẽ lỗ khoảng 124 USD, tổng số lỗ năm 2013 sẽ là 74,4 triệu USD. Nếu Vinacomin được miễn cả thuế xuất khẩu thì mỗi tấn alumin sẽ lỗ ít nhất 55 USD, mỗi năm tổng lỗ ít nhất 33 triệu USD[50].

Dựa trên những số liệu của Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), theo ước tính của ông Nguyễn Thành Sơn, nguyên giám đốc Ban quản lý dự án than đồng bằng sông Hồng, Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam đã trả cho nhà thầu Trung Quốc Chalieco xây nhà máy Tân Rai cao hơn giá trị thật 343 triệu USD. Theo số liệu của Vinacomin, năm 2015 cả Nhân Cơ và Tân Rai sẽ sản xuất 660.000 tấn alumin, tổng doanh thu trên 4.900 tỷ đồng. Ông Sơn cho rằng giá bán sẽ khoảng 346 USD/tấn, nếu chi phí không tăng so với năm 2013 cộng thêm chi phí vận tải, khấu hao thì sẽ ở mức 403 USD/tấn, lỗ khoảng 57 USD/tấn tương đương 37,4 triệu USD/năm. Cũng theo ước tính của ông Sơn, việc sản xuất alumin của Vinacomin năm 2013 lỗ 94 USD/tấn, năm 2014 lỗ 87 USD/tấn.[15]

Theo ông Nguyễn Văn Ban, nguyên trưởng ban alumin Tổng công ty Khoáng sản Việt Nam, Trung Quốc bỏ thầu giá rất thấp nhưng khi ký hợp đồng, giá hợp đồng lại tăng lên. Theo ông, công nghệ Trung Quốc tiêu hao nước, than, kiềm đều hơn mức các công nghệ tiên tiến. Thực thu alumin của công nghệ Trung Quốc chỉ đạt 85% trong khi công nghệ tiên tiến là 87%. Với công suất 630.000 tấn/năm thì mức thiệt hại là 40 triệu USD/năm. Ông cho rằng Vinacomin chắc chắn lỗ vì mọi chi phí đều tăng.[15]

Theo ông Tô Văn Trường, nguyên viện trưởng Viện Quy hoạch Nông nghiệp Việt Nam, người dân đang trồng cà phê phải nhường đất cho dự án alumin nên muốn tính hiệu quả các dự án này mang lại cho xã hội phải lấy lãi từ chế biến alumin trừ đi lãi trồng cà phê.[15]

Tác động đối với sức khỏe

Bụi bauxite phát tán trong quá trình khai thác và trong quá trình vận chuyển là bụi độc, loại hạt nhỏ, có thể phát tán đến hàng trăm km, ảnh hưởng nặng đến dân của toàn thành phố Bảo Lộc và huyện Đắc Nông và toàn bộ dân cư dọc các tuyến quốc lộ dùng chở bauxite từ Bảo Lộc đến Vũng Tàu. Tiền thuốc ước tính đến hàng trăm tỷ đồng / năm.[51]

Tác động đối với nguồn điện năng

Việc khai thác bauxite tiêu hao rất lớn điện năng, gây trầm trọng thêm sự thiếu điện hiện nay, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân và các ngành kinh tế khác. Dự tính khi hoạt động, dự án này sẽ dùng "trọn gói" nhà máy thủy điện Đồng Nai 5[49]

Theo ông Nguyễn Thành Sơn, dự án chế biến alumin thành nhôm công suất 450.000 tấn nhôm/năm của công ty Trần Hồng Quân sẽ được xây gần nhà máy alumin Nhân Cơ. Nhà đầu tư yêu cầu chính phủ Việt Nam cam kết bán điện với giá 5 cent/kWh trong vòng 10 năm. Trong khi đó giá điện hiện nay là 7,5 cent/kWh. Ông Sơn ước tính dự án này sẽ tiêu thụ điện 5,8 tỉ kWh/năm. Như vậy nhà nước phải bù lỗ cho dự án chế biến nhôm 145 triệu USD/năm. Để cung cấp lượng điện này Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ phải đầu tư thêm một nhà máy điện công suất 1.933 MW với chi phí 3,8 tỉ USD nếu là thủy điện hoặc 830 triệu USD nếu là nhiệt điện.[15]

Tác động đối với môi trường sinh thái

Về mặt môi trường, với lượng nhôm sản xuất hàng năm từ năm 2015 mỗi năm cụm dự án này thải ra 10 triệu tấn bùn đỏ và hết đời của dự án này là thải ra 1,5 tỷ tấn, như những quả bom bùn treo trên cao, thượng nguồn đồng bằng Nam bộ và Nam Trung bộ.[1]

Việt Nam có khí hậu nhiệt đới, thường xuyên có những trận mưa rất lớn, nước vẫn có thể tràn qua đập, cuốn theo nó những chất thải độc hại xuống những vùng đất, sông, suối ở hạ du, gây ô nhiễm môi trường trên diện rộng.[52] Theo báo VnExpress, thì "Thà đền tiền đầu tư còn hơn làm mà ngay ngáy thảm họa." [53]

Trong cuộc phỏng vấn bộ trưởng Tài nguyên-Môi trường Phạm Khôi Nguyên, ông cho biết "Theo đánh giá hiện nay của Bộ TN & MT về hai hồ bùn đỏ, chúng tôi bảo đảm an toàn. Tuy nhiên, do chưa vận hành và để an toàn về mặt lý thuyết, chạy mô hình, qua sự việc của Hungary, chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu về hệ số an toàn."[54]

Quan hệ Việt-Trung

Báo Financial Times cho rằng dự án này nói lên tính phụ thuộc của Việt Nam đối với Trung Quốc, và dự án này là một "món quà" của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi "triều kiến Trung Quốc".[55]